Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων:Επίσημος Δικτυακός Τόπος

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΩΝ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ

Αθήνα, 1/10/2019

Η Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων μετά την πρόσφατη αποστολή από το Υπουργείο Παιδείας στα σχολεία της χώρας των Οδηγιών διδασκαλίας των Φιλολογικών μαθημάτων διαπιστώνει προβλήματα, ελλείψεις και αστοχίες και ζητά την επανεξέτασή τους, με μοναδικό κριτήριο τη διασφάλιση του κύρους των ανθρωπιστικών σπουδών και τη βελτίωση της παρεχόμενης παιδείας.

Ήδη με αναλυτικό υπόμνημα που δημοσιοποιήσαμε από τις πρώτες ημέρες ανάληψης των καθηκόντων της νέας ηγεσίας, στις 30 Ιουλίου 2019, είχαμε εγκαίρως προβεί σε διαπιστώσεις και προτάσεις οι οποίες δεν έχουν -μέχρι τώρα τουλάχιστον- ληφθεί υπόψη:

Συγκεκριμένα, θέσαμε τα ακόλουθα ζητήματα:

Ø Την επαναφορά του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στα εξεταζόμενα κατά τις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις του Ιουνίου στο Γυμνάσιο και στη Β΄ Λυκείου.

Ø Την αντίθεσή μας στην υποβάθμιση του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας κατά τις πανελλαδικές εξετάσεις της Γ΄ Λυκείου, η οποία συνίσταται στην κατάργηση της μετάφρασης του διδαγμένου κειμένου και στην υπομοριοδότηση της μετάφρασης του αδίδακτου.

Ø Την επαναφορά της διδασκαλίας και της αξιολόγησης του μαθήματος των Λατινικών για τους υποψηφίους της Ομάδας Ανθρωπιστικού Προσανατολισμού.

Ø Την απόσυρση του Προγράμματος Σπουδών του μαθήματος της Ιστορίας που διαμόρφωσε και εξέδωσε σε ΦΕΚ η προηγούμενη πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, στο οποίο περιοριζόταν η διδασκαλία σημαντικών ενοτήτων της Ιστορίας, που αφορούσαν την Αρχαιότητα και το Βυζάντιο.

Ø Την επαναφορά του μαθήματος της Ιστορίας Γενικής Παιδείας στην Γ΄ Λυκείου. (Οι φετινοί τελειόφοιτοι θα αποφοιτήσουν από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και δεν θα έχουν διδαχθεί την Ιστορία του 19ου και του 20ού αιώνα).

Ø Την αντικατάσταση του βιβλίου της Θεματικής Ιστορίας Γ΄ Λυκείου (Προσανατολισμού) που για χρόνια συντείνει στην από στήθους απόδοση συγκεκριμένων μόνο ενοτήτων της Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, αγνοώντας το ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο και τη συνέχεια του ιστορικού γίγνεσθαι.

Ø Την αντίθεσή μας στην προχειρότητα με την οποία αποφασίστηκε η συνεξέταση των μαθημάτων Νεοελληνική Γλώσσα και Νεοελληνική Λογοτεχνία στη Γ¨ Λυκείου. Επισημάναμε επίσης ότι η αξιολόγηση πρέπει να αφορά την κατανόηση του αδίδακτου λογοτεχνικού κειμένου και τα στοιχεία που αναδεικνύουν τη λογοτεχνικότητά του.

Οι οδηγίες διδασκαλίας, όμως, που πρόσφατα εστάλησαν όχι μόνο δεν επιλύουν τα προβλήματα αλλά οξύνουν και τα υπάρχοντα. Σε σχέση μάλιστα με τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα, οι οδηγίες έχουν επιτείνει τη σύγχυση και το άγχος εκπαιδευτικών και μαθητών:

· Στην Ιστορία Γ΄ Λυκείου (Θεωρητικού Προσανατολισμού), οι οδηγίες διδασκαλίας του μαθήματος δεν συνοδεύονται από το αναγκαίο corpus πηγών και την αντίστοιχη θεωρία για την αξιοποίησή του από τους μαθητές. Αυτονόητη θεωρούμε την επιμόρφωση των διδασκόντων προκειμένου να διασφαλιστεί η έγκυρη προετοιμασία των υποψηφίων για τις πανελλαδικές εξετάσεις.

· Στο μάθημα Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, η υπουργική απόφαση της 2/8/2019 περιορίζει την αξιολόγηση των μαθητών σε ό,τι αφορά τη Λογοτεχνία σε ένα ερώτημα που βαθμολογείται με το 15 τοις εκατό επί της συνολικής βαθμολογίας. Θεωρούμε υποβάθμιση του μαθήματος της Λογοτεχνίας την ισχνή μοριοδότησή του σ’ ένα και μόνο θέμα, στο οποίο συνωστίζονται το ερμηνευτικό σχόλιο, ο εντοπισμός και η ερμηνεία της λειτουργίας «κειμενικών δειχτών», δηλαδή κάθε στοιχείου του κειμένου (sic), το «συγκείμενο», δηλαδή η αναζήτηση του ευρύτερου κοινωνικού πλαισίου, ακόμη και η διατύπωση ερμηνευτικού σχολίου σχετικού με το περιεχόμενο του κειμένου. Παράλληλα μάς ανησυχεί η απουσία ουσιαστικών και, ει δυνατόν, μετρήσιμων κριτηρίων αξιολόγησης του μαθήματος, η οποία δυστυχώς οδηγεί στην περαιτέρω υποβάθμισή του.

· Σε ό, τι αφορά το Γυμνάσιο, ιδιαζόντως προβληματική είναι η κατάσταση που διαμόρφωσαν οι οδηγίες διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας, με τις οποίες το Υπουργείο υιοθετεί αυτούσιο το Πρόγραμμα Σπουδών της προηγούμενης ηγεσίας, το οποίο μάλιστα είχε ως αντιπολίτευση καταγγείλει. Και το χειρότερο: ζητά την εφαρμογή του με τα ισχύοντα βιβλία των οποίων το περιεχόμενο δεν συμφωνεί, στο μεγαλύτερο μέρος, με το νέο Πρόγραμμα Σπουδών. Για τον λόγο αυτό ζητάμε να αποσυρθούν οι Οδηγίες για την Ιστορία του Γυμνασίου, και να ισχύσουν εκείνες, οι οποίες υποστηρίζονται από τα εν χρήσει σχολικά εγχειρίδια, έως ότου βέβαια διαμορφωθεί ένα νέο πρόγραμμα σπουδών που θα ανταποκρίνεται στις μορφωτικές ανάγκες του μαθήματος.

· Τέλος, επαναφέρουμε το αίτημα συνάντησης του Δ.Σ. της ΠΕΦ με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, επισημαίνοντας παράλληλα πως το έλλειμμα παιδείας το οποίο νεότερες ευρωπαϊκές έρευνες αποδίδουν στους αποφοίτους του ελληνικού σχολείου σχετίζεται με την υποβάθμιση των κλασικών γραμμάτων και την απομάκρυνση από το όραμα της ανθρωπιστικής παιδείας.

ΑΠΟ ΤΟ Δ.Σ. ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

Αθήνα, 29/7/2019

Προς την κ. Νίκη Κεραμέως, Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,

Με το υπόμνημα αυτό θα θέλαμε να σας εκθέσουμε, μεταξύ άλλων, την αγωνία μας για την προϊούσα περιθωριοποίηση των κλασικών γραμμάτων, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει πάρει τις ανησυχητικές διαστάσεις επίθεσης κατά των φιλολογικών μαθημάτων, με απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον της παιδείας του τόπου μας.

Σας εκθέτουμε συνοπτικά τις πάγιες θέσεις της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων:

Ø Ζητούμε την επαναφορά της διδασκαλίας και της αξιολόγησης του μαθήματος των Λατινικών για τους υποψηφίους της Ομάδας Ανθρωπιστικού Προσανατολισμού με την παράλληλη προκήρυξη συγγραφής νέου διδακτικού εγχειριδίου. Ειδικά για το σχολ. έτος 2019-2020, ζητάμε να συμπεριληφθεί το μάθημα των Λατινικών στα πανελλαδικώς εξεταζόμενα για όσους υποψηφίους της ομάδας Ανθρωπιστικού Προσανατολισμού θα επιλέξουν το μάθημα.

Ø Είμαστε αντίθετοι με την υποβάθμιση του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στη Γ΄ Λυκείου, η οποία συνίσταται στην κατάργηση της μετάφρασης του διδαγμένου κειμένου και στην υπομοριοδότηση (με 10 μόλις μόρια αντί των 20 που ίσχυαν) του αδίδακτου, από το οποίο ο υποψήφιος καλείται πλέον να μεταφράσει τέσσερις (4) έως έξι (6) μόνον σειρές (!). Η ενοχοποίηση της μετάφρασης του αρχαιοελληνικού κειμένου, με το έωλο επιχείρημα ότι οι μαθητές την αποστηθίζουν μηχανικά, στρέφεται εναντίον μιας κορυφαίας πνευματικής άσκησης, η οποία οξύνει την κρίση των μαθητών και αναδεικνύει τις ικανότητές τους τόσο στον αρχαιοελληνικό όσο και στον νεοελληνικό λόγο. Ζητούμε παράλληλα συγγραφή νέου βιβλίου και αναδιάρθρωση της ύλης.

Ø Το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στο Γυμνάσιο δεν συμπεριλαμβάνεται πλέον στα εξεταζόμενα κατά τις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις του Ιουνίου και μετατρέπεται έτσι σε δευτερεύον. Ζητούμε την επαναφορά του μαθήματος στα εξεταζόμενα και παράλληλα αλλαγή των σχολικών εγχειριδίων.

Ø Είμαστε αντίθετοι με την εξαίρεση των Αρχαίων Ελληνικών από τα εξεταζόμενα γραπτώς μαθήματα Γενικής Παιδείας στις προαγωγικές εξετάσεις της Β΄ Λυκείου, με το δεδομένο μάλιστα ότι στη Β΄ Λυκείου διδάσκονται δύο κορυφαία κείμενα, μείζονος μορφωτικής αξίας, η Αντιγόνη και ο Επιτάφιος Λόγος του Περικλέους, τα οποία έχουν ήδη με τη συρρίκνωση των ωρών διδασκαλίας τους υποβαθμισθεί δραματικά.

Ø Είμαστε αντίθετοι με το προτεινόμενο από το ΙΕΠ πρόγραμμα Σπουδών για την Ιστορία, στο οποίο μειώνεται σημαντικά η διδασκαλία της Αρχαιότητας και του Βυζαντίου σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες.

Ø Το βιβλίο της Θεματικής Ιστορίας που περιλαμβάνει την εξεταστέα ύλη της Ομάδας Ανθρωπιστικού Προσανατολισμού δεν είναι κατάλληλο για την προετοιμασία των υποψηφίων. Δεν παρέχει στους μαθητές την απαραίτητη εποπτεία των ιστορικών γεγονότων. Η σύγχυση επιτείνεται και το μορφωτικό αποτέλεσμα καθίσταται φτωχότερο εξαιτίας της κατάργησης του μαθήματος της Ιστορίας Γενικής Παιδείας που κάλυπτε ακριβώς την ανάγκη που περιγράψαμε, να γνωρίζει δηλαδή ο μαθητής και να μπορεί να εντάξει σε χρονολογική σειρά τα γεγονότα. Επομένως, μορφωτικά και παιδαγωγικά το ιδανικό θα ήταν οι μαθητές να εξετάζονται στο βιβλίο Ιστορίας Γενικής Παιδείας και όχι σε ένα βιβλίο θεματικής Ιστορίας με περιττές λεπτομέρειες. Επειδή όμως αυτό δεν είναι εφικτό για το σχολ. έτος 2019-2020, σε ό,τι αφορά το μάθημα της Ιστορίας της Γ΄ Λυκείου (Προσανατολισμού) θεωρούμε ότι πρέπει από το εν χρήσει βιβλίο να περικοπούν οι ενότητες που περιλαμβάνουν λεπτομέρειες. Είναι αναγκαίο να ληφθεί υπόψη κατά την αναδιάρθρωση της ύλης η προσθήκη υποενότητας σχετικής με τον Παρευξείνιο Ελληνισμό κατά τον 20ό αιώνα, ως παρεπόμενο φαινόμενο της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Ø Στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ¨ Λυκείου δεν συμφωνούμε με την αξιολόγηση των μαθητών σε διδαγμένα κείμενα, γιατί έτσι ευνοείται η τυποποίηση των απαντήσεων και δεν επιτυγχάνεται το ζητούμενο που είναι η διαμόρφωση κριτικών αναγνωστών. Για φέτος τουλάχιστον, οι μαθητές δεν θα πρέπει να εξετασθούν στο περιεχόμενο των εισαγωγικών σημειωμάτων των τριών εγχειριδίων της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Λυκείου. Το ίδιο ισχύει και για το Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων. Επομένως, ζητούμε η αξιολόγηση να αφορά, εκτός από την παραγωγή λόγου (σχολιασμός στοιχείων του κειμένου αλλά όχι ερώτηση τύπου δημιουργικής γραφής), την κατανόηση του κειμένου και τα στοιχεία που αναδεικνύουν τη λογοτεχνικότητα του κειμένου, με τα οποία οι μαθητές είναι εξοικειωμένοι (εκφραστικά μέσα, απλές και σαφείς τεχνικές αφήγησης, μεταφορική γλώσσα, χαρακτήρες προσώπων). Παραγωγική επίσης θα ήταν η άσκηση που θα έδινε στον υποψήφιο τα στοιχεία μιας σχολής ή τα χαρακτηριστικά ενός συγγραφέα και θα ζητούσε να εντοπισθούν στο κείμενο. Εννοείται πως πρέπει να αποφευχθούν στοιχεία που άπτονται της λογοτεχνικής θεωρίας.

Τέλος, ζητούμε συνάντηση με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς του Δ.Σ. της ΠΕΦ με την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, για μια διεξοδικότερη συζήτηση εφ’ όλης της ύλης.

Σας ευχόμαστε Καλή Δύναμη στο έργο σας.

Για το Δ.Σ. της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων

Τασούλα Καραγεωργίου

Πρόεδρος της ΠΕΦ